Een manifest voor onderwijsverandering met leraren en scholen als motor

In de aanloop naar de Vlaamse verkiezingen wordt de kwaliteit van ons onderwijs sterk geproblematiseerd. Is de werkwijze van leraren dan plots een probleem? Politici, onderzoekers en opiniemakers wedijveren om de scherpste quote en strafste maatregelen: zesjescultuur, pretpedagogiek, centrale examens. Eenzijdige slogans worden de wereld ingestuurd waarbij er weinig plaats is voor nuance. Dit soort van polemiek houdt constructieve en toekomstgerichte oplossingen tegen. Velen die dag in dag uit samen met collega’s bezig zijn met kwaliteitsvol onderwijs voor elke leerling, hebben het opgegeven om in dit debat voor een tegenstem te zorgen. Wie alle energie in leerlingen steekt, verkiest geen tijd te verdoen in een twitteroorlog. 

Met dit manifest willen we ruimte maken voor die positieve stem en tegelijkertijd een pleidooi houden om in onderwijs bewust te investeren in leerkrachten en scholen die onderbouwd, op zoek gaan naar beter onderwijs.  We doen daartoe 6 gerichte voorstellen. Wij zijn ervan overtuigd dat we ons onderwijs radicaal moeten herdenken. Samen zetten we stappen die nodig zijn om onze jongeren een krachtige onderwijsleeromgeving te bieden die hen wapent voor de toekomst …  hun toekomst.

Samen kwaliteitsvol onderwijs maken!

De kwaliteit van ons onderwijs ligt onder vuur. Allerlei nationale en internationale (kennis)toetsen tonen aan dat het niet goed gaat met onze leerlingen. De verantwoordelijkheid voor die dalende lijn wordt gelegd bij de vernieuwende onderwijstrends van de afgelopen decennia. De oplossing zien sommigen in een terugkeer naar een onderwijs dat vooral kennis- en leerstofgericht is en dat de overheid afdwingt via gedetailleerde eindtermen, centrale examens en strikte regelgeving. 

Het is een vergissing te denken dat we onze jongeren kunnen voorbereiden op de uitdagingen van de tweede helft van de 21^ste eeuw door in ons onderwijs terug te grijpen naar een aanpak uit de 20^ste eeuw. Vele leerkrachten en scholen stuiten op de grenzen van hun aanpak en het onderwijssysteem. Zij zoeken nieuwe wegen om gepast om te gaan met de diversiteit aan leerlingen en de complexiteit in hun klassen. Een terugkeer naar de oude kennisoverdracht of naar een hoogstaand onderwijs enkel gericht op een intellectuele elite is niet de oplossing. We moeten gaan voor een ambitieus en excellent onderwijs voor allen! 

Daarin heeft kennisverwerving vanzelfsprekend een belangrijke plaats als de basis van elk leren. Essentieel is daarbij dat leerlingen die kennis op duurzame en kritische wijze doelgericht kunnen en zullen gebruiken. Daarom is ook aandacht voor motivatie, een diepgaande verwerking van de leerstof en vaardigheden essentieel. Het realiseren van de geïntegreerde beheersing van deze drie elementen is complex en lukt niet in onderwijs dat enkel aandacht heeft voor de cognitieve kenniscomponent.  Ook niet bij excellent onderwijs voor de happy few. Onderwijs heeft de plicht elke leerling maximale leer- en ontwikkelingskansen te bieden. 

Vele leerkrachten en scholen engageren zich elke dag om deze uitdaging aan te gaan. Zij zoeken naar krachtige manieren om bij elke leerling een zo hoog mogelijk niveau te bereiken. Het zijn onderzoekende, ondernemende leraars en directies die door samen te werken continu de kwaliteit van hun onderwijs verbeteren. Zij zijn de echte motor van verandering en verbetering in ons onderwijs. Zij hebben ruimte en ondersteuning nodig om te innoveren, om samen te werken, om onderbouwd veranderingen uit te voeren zonder daarin beknot te worden door een al te rigide systeem. Het is niet door allerlei centrale systemen van sturing en kwaliteitscontrole in te voeren dat leerkrachten en scholen beter omgaan met de huidige complexe onderwijsrealiteit. Daarvoor zijn kwaliteitsbevorderende maatregelen nodig die de leraar en de school de tools en de ruimte geven om gericht oplossingen op hun maat te zoeken en zo bewust te werken aan en te groeien in hun kwaliteitsontwikkeling.

Teken hier de petitie.

Samen kwaliteitsvol onderwijs maken!

Dit vraagt een beleid in onderwijs en scholen dat vorm krijgt vanuit een aantal principes die iedereen, van leraar over directeur tot schoolbestuur, van onderwijsactoren en onderwijsonderzoekers tot politieke partijen en de samenleving in zijn geheel, als richtinggevend hanteert:

 1. Investeer in onderzoekende, ondernemende en samenwerkende leraren, hun opleiding en hun loopbaan 

• stimuleer en waardeer professionals die samen zoeken naar beter 
• voorzie structureel tijd voor samenwerking 
• voorzie voldoende middelen voor professionalisering en levenslang leren  

2. Zorg voor een sterk gedeeld leiderschap in scholen dat de nodige ruimte en instrumenten heeft om van scholen een krachtige werk- en leeromgeving te maken voor leraren en leerlingen 

• werk met een flexibele invulling van leerkrachtopdrachten en -taken
• ga uit van flexibele leertrajecten voor leraren en leerlingen
• geef scholen werkbare instrumenten om een krachtig personeelsbeleid te voeren en de leerwinst van hun leerlingen in kaart te brengen  

3. Maak van scholen een positieve en waarderende omgeving voor leraren en leerlingen

• investeer in moderne schoolgebouwen die leer- en werkplaatsen zijn
• investeer in een cultuur die leren en werken met ambitie in onderwijs waardeert en stimuleert
  

4. Erken de waarde en de complexiteit van veranderingsprocessen en zorg voor kwaliteitsvolle begeleiding en ondersteuning in scholen;

• waardeer veranderingen die groeien van onderuit
• schoolteams-in-verandering hebben nood aan vertrouwen en ruimte voor cocreatie
• voorzie in deskundige begeleiding en ondersteuning in de scholen 
  

5. Zet in op de creatie van een verbindend netwerk rond scholen gedragen door alle betrokkenen (ouders, leerlingen, leerkrachten, schoolbesturen, CLB, pedagogische begeleiding, ondersteuningsnetwerk, bedrijfswereld, sociale organisaties, lokale beleidsmakers…)

• trek geen muren op tussen de diverse betrokkenen, noch in regelgeving, noch in middelen, noch in praktijken
• stimuleer concrete samenwerking van en rond scholen, veeleer dan energie te steken in symbolische gevechten rond en met koepels, vakbonden, …  

6. Zorg voor een samenhangend langetermijnbeleid dat de dynamiek van een legislatuur overstijgt en kiest voor onderbouwde, voldragen keuzes die leraren en scholen versterkt  om noodzakelijke veranderingen door te voeren.

• ontwikkel een masterplan voor onderwijs dat 20 jaar vooruit durft te kijken met een breed politiek en maatschappelijk draagvlak 
• zet als overheid bakens en krijtlijnen uit, maar neem ook ondersteunende maatregelen die schoolteams stimuleren om daarbinnen doelgericht beleid te ontwikkelen
• verlies je niet in steekvlampolitiek en politieke compromissen waarin ieder wel iets krijgt, maar de onderbouwde samenhang zoek geraakt 

Teken hier de petitie.